Wędrówkę po porcie rozpoczynamy od Placu
Kaszubskiego, przez ulicę Portową
i Węglową, docieramy do Osady na Piaskach – zespołu trzech budynków o
charakterystycznej dla Pomorza ceglanej architekturze. Domy są pozostałością
osady na Piaskach , która przylegała do wsi Gdynia. W latach 20 mieszkali w
nich budowniczowie portu, m. innymi inż. Tadeusz Wenda.
Budynki Osady na Piaskach
|
|||||
Przechodząc przez przejazd kolejowy
docieramy do ulicy Bernarda
Chrzanowskiego - polskiego działacza społecznego i politycznego, kuratora
szkolnego, prezesa Związku Sokołów Wielkopolskich, senatora IV kadencji w II
RP a przede wszystkim autora książek „Przewodnik po Kaszubach” i „Na kaszubskim brzegu” oraz „Z
Wybrzeża i o Wybrzeżu”, którym zainspirował Stefana Żeromskiego do napisania
„Wiatru od morza”. Tuż za przejazdem, przy ul. Bernarda Chrzanowskiego 14, stoi
charakterystyczna dla lat 30. XX wieku kamienica, zwana Domem Pilota.
W budynku znajdowały się mieszkania służbowe pracowników związanych z
gospodarką morską, a pod nim zbudowano schron przeciwlotniczy.
|
|||||
Dalej, przy skrzyżowaniu z ulicą Wendy, stoi Gmach Urzędu
Morskiego. Budynek powstał w 1927 roku, z przeznaczeniem dla
przeniesionego z Wejherowa Urzędu Marynarki Handlowej, przemianowanego
później na Urząd Morski.
Autorem projektu był poznański architekt Adam Ballenstedt. Budynek zbudowano
w konwencji uproszczonego klasycyzmu, zdobienia wykonane zostały w stylu art deco.
|
|||||
Z Urzędem Morskim sąsiaduje schron
przeciwlotniczy, mający służyć pracownikom urzędu. Niezwykła konstrukcja
– w kształcie przypominającym namiot miała zabezpieczać przed wybuchami bomb
na stropie.
Za Urzędem Morski zlokalizowane są domy jego pracowników wybudowane
specjalnie na ich potrzeby. Ponieważ teren na którym postawiono budynki był
bagnisty budynki zaczęły osiadać i konieczne było wzmocnienie a właściwie podparcie ich ścian.
|
|||||
Wędrując dalej ulicą
Chrzanowskiego w kierunku ul. Polskiej, odnajdujemy elegancką willę, przy
ulicy Chrzanowskiego 8 - to pierwsza murowana siedziba Urzędu Celnego.
Zbudowana w 1936 roku według projektu inż. K. Milewskiego. Budynek mimo
funkcji do jakiej go przeznaczono, architekturą nawiązuje do tradycyjnych
dworków polskich , podobnie jak wille na Kamiennej Górze.
|
|||||
U zbiegu ulic Chrzanowskiego
i Polskiej od początku lat 40-tych wieku stoi potężny schron przeciwlotniczy,
zbudowany na potrzeby Kriegsmarine, na wypadek nalotów alianckich. Obiekt
składa się z trzech poziomów, a najwyższy strop osiąga grubość 3,5 metra.
|
|||||
Kierując się w prawo – od schronu docieramy do Dworca
Morskiego w Gdyni, przy ulicy Polskiej 1. Budynek
wybudowano w 1933
roku lokalizując go przy Nabrzeżu Francuskim, w bezpośrednim sąsiedztwie kapitanatu portu Gdynia. Budynek został
zaprojektowany przez katowicki oddział berlińskiej spółki Dyckerhoff & Widmann. Prace
budowlane wykonała firma Skąpski,
Wolski, Wiśniewski. Fasada dworca, wykonana w stylu modernistycznym została ozdobiona przez dwie
płaskorzeźby orłów polskich. Hala główna budynku przykryta czworokątną
cienkościenną kopułą żelbetową, zwieńczoną świetlikiem w kształcie
ostrosłupa. Wewnątrz dworca znajdowały się tablice poświęcone marszałkowi
Piłsudskiemu i prezydentowi
RP Ignacemu
Mościckiemu oraz
dwie tablice pamiątkowe poświęcone historii budowy portu i jego budowniczych,
które były ufundowane przez gdyńskie sfery gospodarcze. Dworzec o powierzchni
2,5 tys. m² wyposażony był we wszelkie urządzenia potrzebne do przyjmowania i
odprawy pasażerów, poczty i bagaży, obsługi celnej i paszportowej.
Budynek
Dworca Morskiego , obecnie Muzeum Emigracji
Do
Dworca Morskiego przylega Magazyn
Tranzytowy (projekt arch. Wacław Tomaszewski) o powierzchni 5200 m², którego użytkownikami w
czasach przedwojennych były firmy "Aukcje Owocowe" oraz
"Warta. Towarzystwo Ekspedycyjne". Obiekt został oddany do użytku w
dniu 8 grudnia 1933
roku. Ceremonii poświęcenia portu i dworca morskiego dokonał biskup
chełmiński Okoniewski.
Dworzec pełnił rolę macierzystej
bazy pasażerskiej floty transatlantyckiej "G-A-L (obsługującej linie nowojorską i południowoamerykańską). Dworzec Morski posiadał również
bocznicę kolejową z torami znajdującymi się po obu stronach budynku
przeznaczoną dla ruchu emigranckiego i magazyny tranzytowe.
14 września 1939
z fasady Dworca okupanci niemieccy strącili symbole narodowe. 9 października 1943
roku, w trakcie alianckich bombardowań portu, została
zniszczona część hali pasażerskiej – zachodni narożnik i ściana od strony
Nabrzeża Francuskiego. Szkody zostały prowizorycznie naprawione. Z uwagi na
zniszczenie fundamentów w części budowli niemożliwe okazało się posadowienie
żelbetowych elementów konstrukcji w pierwotnym kształcie i odtworzenie
pierwotnej bryły budynku.
W 2013 rozpoczęto remont, mający przywrócić
oryginalny kształt bryle budynku i adaptację pod potrzeby powstającego Muzeum
Emigracji. W budynku Dworca Morskiego mieścić
się będzie zaplanowane i przygotowywane do otwarcia Muzeum
Emigracji. Muzeum
będzie pierwszym na terenie Polski muzeum, które będzie gromadzić i
prezentować zbiory dotyczące polskiej emigracji i osiągnięć Polonii. Port w Gdyni był miejscem, z którego wyruszyło w
świat wielu Polaków. Otwarcie
muzeum jest zaplanowane na 2014.
|
|||||
Powracając do skrzyżowania ulicy Polskiej i
Chrzanowskiego, obok schronu, przy ul. Polskiej 7, napotykamy budynek Magazynu Polskiego Monopolu Tytoniowego .
Pięciokondygnacyjny budynek o szkieletowej konstrukcji, powstał w latach
1930-31, i jest zbudowany według projektu Stefana Szyllera. Przed wojną, na
attyce zdobiącej środkową część budynku, znajdował się szyld z nazwą firmy i
godło państwowe.
|
|||||
Przy ulicy 17 Polskiej swoją ciekawą architekturą wyróżnia się magazyn
długoterminowy "H", powstały dwuetapowo w latach 1932 i
1934. Obiekt został wzniesiony według projektu biura inżynierskiego
Jaskulski&Brygiewicz, a podczas okupacji pełnił rolę składu amunicji.
Magazyn „H”
Wnętrza – korytarz magazynu „H”
|
|||||
Tuż przed rozwidleniem
ulic Polskiej i Rotterdamskiej, wzrok przykuwa potężna chłodnia portowa, wzniesiona w połowie lat 30. XX wieku, a
zaprojektowana przez belgijską firmę architektoniczną. Dzięki tynkowanym
pilastrom zdobiącym ceglane ściany, nie rzuca się w oczy brak okien, który
jest zrozumiały z powodu funkcji budynku.
Chłodnia Portowa
|
|||||
Po drugiej stronie ul. Polskiej, w 1938 r. wybudowano magazyn
zaprojektowany przez Elizę i Oswalda Ungerów dla firmy "Bananas",
która sprowadzała do kraju owoce cytrusowe. Budynek pełnił jednocześnie
funkcję dojrzewalni bananów i zaplecza biurowego.
Budynek „Bananas”
|
|||||
Przy zbiegu ulic
Celnej i Rotterdamskiej znajduje się budynek
Zarządu Portu Gdynia. Obiekt został zbudowany w 1938 r. według projektu
Stanisława Odyńca-Dobrowolskiego na potrzeby Urzędu Celnego i Straży
Granicznej, a podczas wojny mieścił się w nim niemiecki szpital wojskowy.
Budynek Zarządu Portu Gdynia
|
|||||
Jednym z pierwszych budynków powstałych na terenach portowych, był zespół
budynków Łuszczarni Ryżu, zbudowany dla firmy "Łuszczarnia Ryżu Wasserberger i Ska - Spółka Komandytowa w
Krakowie". Przedmiotem działalności firmy było sprowadzanie
niełuszczonych nasion i przygotowanie ich do sprzedaży. Wszystkie budynki
zespołu wyróżniają się charakterystycznymi białymi i czerwonymi pasami,
dzielącymi elewację.
Nab. Rotterdamskie widok na łuszczarnię
ryżu
|
|||||
Następnym z
historycznych, wartościowych budynków, który można dostrzec wzrokiem bez
wchodzenia na zamknięty teren portu, jest Olejarnia „UNION”, a raczej niewielka jej pozostałość. W ostatnim
czasie bryła budynku powstałego na początku lat 30. XX wieku częściowo
wyburzona i dobudowany został blaszany hangar ...
Olejarnia „UNION” obecnie „VISTAL”
|
|||||
Na końcu nab.
Indyjskiego znajduje się budynek Elewatora
zbożowego. Zbudowano go w 1936 roku wg projektu Michała Paszkowskiego i
Bolesława Szmidta. Obiekt o kubaturze ponad 45 tys. metrów sześciennych i
wymiarach 66 x 21 metrów. W centralnej
części znalazła się wieża o wysokości 41 metrów, w której umieszczono
magazyny do czyszczenia i sortowania ziarna oraz klatkę schodową. W
skrzydłach bocznych zaplanowano magazyny o pojemności 10 tys. ton. Elewację
obłożono jasnymi płytkami ceramicznymi. Budynek był własnością spółki
utworzonej przez Bank Polski.
W czasie okupacji Elewator
był zarządzany przez Niemców. Po wojnie został odbudowany. Początkowo
eksploatowany przez „Społem”, następnie przez Polskie Zakłady Zbożowe. W 1992
roku został przejęty przez Bałtycki Terminal Zbożowy. W 1990 roku został
wpisany do rejestru zabytków.
Elewator zbożowy
|
Opracowanie na podstawie folderu Urzędu Miasta Gdynia , wikipedii oraz własne.
Dziękuję za miły komentarz i pozdrawiam serdeznie.
OdpowiedzUsuńJak dla mnie sama Gdynia jest bardzo wyjątkowa i od zawsze marzyłam, aby tu mieszkać. Właśnie dlatego zdecydowałam się na to, aby poszukać najbardziej komfortowego dla mnie mieszkania. Doskonale, że oferta od https://www.eurostyl.com.pl/oferta/nowe-mieszkania-gdynia.html ma wszystko to czego ja potrzebuję.
OdpowiedzUsuń